De phaselo

Hoc tarde venit, sed saltem venit.

In quarto carmine Catulli, poeta quemdam phaselum (idest naviculam) canit, qui olim "ait fuisse navium celerrimus, neque ullius natantis impetum trabis nequisse praeterire, sive palmulis opus foret volare sive linteo." Haec navis olim domina undarum fuit, atque omnem maris mediterranei partem vidit vicitque. Carminis vero in fine, haec navicula "recondita senet." Itinere finali peracto, phaselus latet evanescens sub sideribus. Mox certe nemo illius phaseli memoriam tenebit; etiam Catullus, cui phaselus olim carus erat, mox navem derelinquet. Phaselus interim deflorescet; carinam ligneam tempus mox annihilabit, donec clavi robiginosi remaneant soli. In unius anni spatio, opinamur naturam alligavisse spinis vitibusque totam navem, ut nemo formam phaseli possit cernere.

Ne autem putaris phaselum esse aliquid praeterquam vitae humanae metaphoram. Haec quidem navis plane est speculum vitarum nostrarum. In adolescentia nostra, sumus superbi, fortes, agilesque. Senectute vero nos apprehendente, videmus virem nostram vanescere, sicut vidit navis. Etiam celerrima navium a tempore dissolvitur, homoque item alacrissimus canebit. Catullus fotasse de morte sua cogitat, cum etiam praeclarissimus poetarum senectutem nequeat vitare.

Ego vero lectionem alteram sequor, quae non forsan intentionem poetae sequitur. Hoc poema legens, huius picturae semper memini, quae "The Fighting Temeraire" nuncupatur Anglice:

Hac in pictura, pulchrissimam navem ligneam videmus, tractam a turpi ferrea. Haec omnia depicta sunt ante solem occidentem, qui sol mi dat tristitiae sensum. Ad hanc intellegendam, historiae comprehensio nos adiuvat. Haec navis, cui nomen Temeraire, erat bellatrix superbissima. In proelio Trafalgaris, Temeraire, gloriae cupida, ante aciem suam ad hostes cucurrit. Navi haec audacia vici cognomen "pugnans," et navis sub nomine "pugnans Temeraire" in historiae annales accessit. Velociter autem a senectute Temeraire capta est. Paucos post annos, novae naves, vapore impulsae, advenerunt. Veteres videbantur naves quae adhuc velo agebantur; Novae potuerunt contra ventus navigare, et mox maria dominabant. Ut in pictura videmus, Temeraire, nunc signum aevi antiqui, trahitur ad delendum. Fortasse novas naves possumus dicere tutiores, velociores, melioresve fuisse; sed nequeo negare aliquid pulchritudinis perdidisse cum illam navem altam lignatori dedissemus.

Forsitan ergo possumus, in hac technologiae aetate, novam significationem videre in poemate Catulli. Quandocumque illius phaseloli memini, nunc quoque de Temeraire puto, ac cum nova miracula artifices nostrae aetatis dant nobis, reor fortasse quamdam simplicem pulchritudinem ideo perdidisse. Vaporis naves novae certe meliores erant, sed non antiquioribus graciliores bellioresve. Habemus ideo semper meliores res, sed non semper feliciores; ac fortasse perdimus arte felicitatem simplicem. Haec certe non poete intentio fuit, sed haec interpretatio apta videtur.

Haec notula non pro mense Februario, sed Ianuario; mox novam quoque scribo. Cura ut valeas.